Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Boşanma sayısının artması ile birlikte boşanma davasının nasıl açılacağı sıkça merak edilen konular arasında yerini almış durumdadır. Boşanma davası açılmak istendiğinde ilk olarak boşanma talepli dava dilekçesi hazırlanmalıdır. Dava dilekçesi hazırlanırken kanunda aranan şartların dilekçede yer almasına özen gösterilmelidir. Hazırlanan boşanma talepli dava dilekçesi ile birlikte adliyede bulunan tevzi bürosuna müracaat edilmeli ve burada belirlenen harç ve giderlerin ödenmesi gerekir. Boşanma davası, tarafların avukatları olmadan açabileceği bir dava olmakla birlikte Aile Hukuku noktasında deneyim sahibi boşanma avukatı ile birlikte açılması, telafisi güç hak kayıpları yaşamamak adına önemlidir.

Boşanma Davası Nedir?

Eşlerin hayatta iken evlilik birliğini sonlandıran normal hal boşanmadır. Bu itibarla boşanmayı, karı ve koca sağken, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş bir sebebe dayanarak, taraflardan birinin açacağı dava neticesinde evliliğe hakim kararıyla son verilmesi şeklinde ifade edebiliriz. Boşanma için açılan davaya ise boşanma davası denir.

Boşanmaya imkan veren sebepler, 4721 sayılı yürürlükteki Türk Medeni Kanunu’nun 161 ila 166’ıncı maddeleri arasında hükme bağlanmıştır. Boşanma sebepleri farklı açılardan sınıflandırılabilir. Örneğin mutlak boşanma sebepleri, nisbi (takdire bağlı) boşanma sebepler veya genel boşanma sebepleri, özel boşanma sebepleri gibi çeşitli açılardan gruplandırmak mümkün. Boşanmanın özel sebepleri şunlardır:

• Zina (aldatma) | TMK md.161,

• Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış | TMK md.162,

• Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme | TMK md.163,

• Terk | TMK md.164,

• Akıl hastalığı | TMK md.165.

Boşanmanın genel sebepleri ise şunlardır:

• Evlilik birliğinin temelinden sarsılması,

• Eşlerin anlaşması,

• Ortak hayatın yeniden kurulamaması.

Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Anlaşmalı boşanma davası, tarafların ikametgahından bağımsız olarak herhangi bir adliyenin aile mahkemesinde açılır. İçeriğimizde de yer verdiğimi üzere, boşanma davası açmak için gerekli evrakla birlikte aile mahkemesine başvurulur ve boşanma davası açılır. Fakat, bu şekilde boşanabilmek için anlaşmalı boşanma şartlarının karşılanması gerekir.

Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Çekişmeli boşanma davası nasıl açılır? sorusuna, öncelikle davanın nerede açılması gerektiğini ifade ederek yanıt verelim. Davanın açılacağı mahkeme, davanın incelenip karara bağlanacağı mahkemeyi belirtir. Kural olarak boşanma davaları aile mahkemelerinde incelenir ve karara bağlanır. Fakat bazı bölgelerde aile mahkemesi kurulmamış olabilir.

Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde boşanma davaları asliye hukuk mahkemeleri marifetiyle incelenip karara bağlanır. Ancak, özellikle belirtmek gerekir ki, asliye hukuk mahkemesi “aile mahkemesi” sıfatıyla davaya bakar. Görevli mahkemeyi izah etmiş bulunuyoruz. Şimdi, boşanma davalarında yetkili mahkemeyi belirtmek gerekir.

Açılacak boşanma davasında yetki kuralı önemlidir; zira boşanma davası her yerde açılamaz. Ancak belirli yerlerdeki aile mahkemelerinde, yani yetkili mahkemelerde açılabilir. Yetkili mahkeme hususu ise 4721 sayılı yürürlükteki Türk Medeni Kanunu’nun 168’inci maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Buna göre, 4721 sayılı Kanun’un 168’inci maddesi şu şekildedir:

“Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.”

Örneğin, taraflar en son 6 aydan fazla bir süre zarfında İstanbul’da ikamet etmişler; ardından, taraflardan biri İzmir’e diğeri ise Ankara’ya yerleşmiş olsun. Bu olasılıkta İstanbul, Ankara ve İzmir Aile Mahkemeleri yetkilidir. Netice itibariyle, boşanma davası dilekçesinde mutlaka davanın görülmesi istenen aile mahkemesinin belirtilmesi gerekir.

Boşanma Davası İçin Gerekli Belgeler

Boşanma davası için hazırlanması gerek evrak, boşanma talepli dava dilekçesi (Anlaşmalı boşanma davalarında dilekçeye ek protokol) ve nüfus cüzdanı fotokopisinden ibarettir. Davanın boşanma avukatı marifetiyle takip edilmesi halinde, vekaletname de gerekli belgeler arasında yer alır. Ayrıca, başvuruyu takiben, harçların ödendiğine ilişkin tevzi bürosundan alınmış bir makbuz da gerekir.

Boşanma Davası Aşamaları

Boşanma; var olan bir evlilik birliğinin mahkeme kararıyla son bulmasıdır. Tanımdan hareketle, boşanmanın mümkün olabilmesi için ilk olarak hukuki bakımdan geçerli bir evliliğin var olması gerektiği açıktır. Açılacak boşanma davasının anlaşmalı ya da çekişmeli olmasına göre değişmekle birlikte, boşanma davası aşamaları genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

1 – ) Dava Dilekçesi Hazırlanması

2 – ) Görev – Yetki Sahibi Mahkemeye Başvuru

3 – ) Yargılama Safhası

1. Dilekçeler Aşaması

2. Duruşma Aşaması

3. Karar Aşaması

4 – ) Temyiz Safhası

5 – ) Kararın Kesinleşmesi

Boşanma Davası Sonrası

Boşanma davasını inceleyen mahkeme, yargılama sürecinin sonunda dosya hakkında karar verir. Kararda, mahkeme; davacının davasını kabul edebilir, davacının davasını reddedebilir, ayrılığa karar verebilir. Ayrıca, karar sonrası temyiz aşaması söz konusu olabilir. Son olarak, karar kesinleşir. Şimdi, söz konusu aşamaları ayrı ayrı inceleyelim:

Davanın Kabul Edilmesi

Davacının, davasını ispat etmesi halinde mahkemece, davacının davası kabul edilir. Davacının boşanma davasını kabul eden mahkeme, nafaka, velayet, maddi ve manevi tazminat gibi diğer husus ve taleplere ilişkin de kararını verir. Şayet karşı dava söz konusuysa, mahkeme hangi tarafın davasını kabul ettiğini ve hangi tarafın davasını reddettiğini açıkça belirtir.

Davasının Reddedilmesi

Boşanma davası neticesinde söz konusu olabilecek bir diğer ihtimal, davacının, davasının reddedilmesidir. Davacı eğer davasını ispat edemezse, mahkemece davacının davası reddedilir. Ret kararıyla beraber diğer hususlarda da (maddi ve manevi tazminat, nafaka, çocuklara dair nafaka, varsa çocukların velayeti vs.) buna bağlı olarak karar verilir.

Ayrılık Kararı Verilmesi 

Mahkeme, taraflar arasında ortak hayatın tekrar tesis edilebileceği yönünde kanaate varması halinde boşanma yerine ayrılığa karar verebilir. Bu olasılıkta ayrılığa dair hükümler uygulama alanı bulur. Taraflar hakkında ne kadar süre ile ayrılığa karar verildiği de belirtilir. Fakat belirtmek gerekir ki, ayrılık süresi 1 yıldan az 3 yıldan fazla olamaz.

Mahkemece belirlenen ayrılık süresi, ayrılık kararının kesinleşmesiyle birlikte işlemeye başlar. Eşler hakkında ayrılık kararına hükmedilmesi, evlilikten doğan hak ve yükümlülüklerin sona ermesi sonucunu doğurmaz. Dolayısıyla, ayrılığa karar verilse dahi evlilik dolayısıyla sahip olunan hak ve yükümlülükler sona ermeyecek, aynen devam edecektir.

Taraflar ayrılık süresi dahilinde yeniden bir araya gelemez; ortak hayat kurulamazsa, taraflardan biri mahkemeye başvurmak suretiyle boşanmaya karar verilmesini talep edebilir. Bu ihtimalde ise mahkemece eşler hakkında boşanmaya hükmedilir. Şimdi, ilk derece mahkemesi tarafından verilebilecek kararlara karşı kanun yoluna gidilmesi olasılığını inceleyelim.

Temyiz

Boşanma davalarına bakmakla görevli mahkemeler aile mahkemeleridir. Aile mahkemelerince verilen boşanma davası kararlarına karşı Yargıtay Hukuk Daireleri marifetiyle temyiz incelemesi yapılır. Temyiz incelemesinde, temyize başvuran taraf, ilk derece mahkemesi olan aile mahkemesi tarafından verilen kararın bozulmasını talep eder.

Kanun yoluna başvuran taraf, temyiz incelemesiyle ilk derece mahkemesi kararı hakkında bozma kararı verilmesi adına ortaya hukuki sebepler koyar; bu sebepleri hukuki gerekçelerle destekler. Özellikle belirtmekte fayda var ki, temyiz incelemesi esnasında taraflar hala evlidir. Şayet her iki taraf da temyiz kanun yoluna başvurmazsa, ilk derece mahkemesi kararı kesinleşir.

Yerel Mahkeme Kararının Onanması

Yerel mahkemece verilen kararın onanabilir; bu durumda, temyiz talebi reddedilmiştir. İncelenen dosya yerel mahkemeye gönderilir. Yerel mahkemeye gönderilen karara karşı temyiz talebinde bulunan taraf, yine inceleme yapılması adına 15 gün süre zarfında karar düzeltme yoluna başvurabilir. Karar düzeltme yolu sonucunda çıkan kararsa kesindir.

Yerel Mahkeme Kararının Bozulması

Temyiz talebi kabul edilerek yerel mahkeme kararı bozulabilir. Yargıtay, ilk derece mahkemesi kararını neden bozduğunu ilan eder. Bozma hükmü üzerine yerel mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararı doğrultusunda işlem tesis eder ve buna göre karar verir. Bunun üzerine, daha önce temyiz kanun yoluna başvurmamış tarafın temyiz hakkı doğar. Temyize başvurması halinde tekrar inceleme süreci başlar.

Ayrıca, yerel mahkemenin, Yargıtay’ın bozma kararına karşı direnmesi de mümkündür. Bu olasılıkta, bozma hükmüne uyulmaz ve dosya direnme kararına karşı temyiz mahkemesine, yani Genel Kurul’a gider. İlk derece mahkemesi Genel Kurul’dan çıkan karar üzerine direnemez ve çıkan karara uygu işlem ve hüküm tesis eder.

Kararın Kesinleşmesi ve Sonrası

Boşanma davası hakkında verilen karar en nihayetinde kesinleşir. Şayet davanın reddine karar verilmiş, yani boşama kararı verilmemişse; aynı hukuki sebeplere istinaden yeniden boşanma davası açılması mümkün değildir. Fakat kararın kesinleşmesinden sonra taraflar arasında yeni olaylar yaşanırsa (kararın kesinleşmesinden sonra terk, aldatma, darp gibi) tekrar boşanma davası açılabilir.

Boşanma davasının reddiyle birlikte genellikle evlilik birliği yeniden tesis edilememektedir. Netice itibariyle taraflar ayrı yaşamaya başlamaktadır. Ortak hayat, kararın kesinleşmesini takiben 3 yıl süre zarfında kurulamamışsa, taraflardan biri veya her ikisi mahkemeye başvurabilir ve bu hususu ispat etmek suretiyle boşanma kararı verilmesini talep edebilir.

Boşanma davası kabul edilirse, boşanma ve boşanmaya bağlı diğer kararlar infaz edilir. Kadın istediği takdirde kızlık soy ismini yeniden alabilir; nüfus müdürlüklerinden evlilik hükmü düşer; varsa çocukların velayet hakkı taraflardan birine verilir. Kararın kesinleşmesi ve sonrası süreci kısaca izah ettik. Şimdi, boşanma davası dilekçesine dair merak konusu hususları inceleyelim.

Boşanma Davası Dilekçesi

Boşanma davalarının; nasıl açıldığı, delillerin nasıl toplandığı, kararın nasıl verildiği, davanın reddi veya kabulünün nasıl sonuçlar doğurduğu gibi hususların yanı sıra, boşanma davası dilekçesi de merak konusudur. Bu bakımdan, boşanma davası dilekçesine dair bilinmesi gereken hususlara ilişkin kısa bir bilgilendirmede bulunmak yerinde olacaktır.

Boşanma davası açılabilmesi için hazırlanması gereken dilekçede bulunması gereken hususlar Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenleme alanı bulmuştur. Buna göre, 6100 sayılı yürürlükteki Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 119’uncu maddesi uyarınca, boşanma davası dilekçesinde yer alması gereken unsurlar şunlardır:

(1) Dava dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:

a) Mahkemenin adı.

b) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri.

c) Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.

ç) Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri.

d) Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri.

e) Davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri.

f) İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği.

g) Dayanılan hukuki sebepler.

ğ) Açık bir şekilde talep sonucu.

h) Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.

(2) Birinci fıkranın (a), (d), (e), (f) ve (g) bentleri dışında kalan hususların eksik olması hâlinde, hâkim davacıya eksikliği tamamlaması için bir haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde eksikliğin tamamlanmaması hâlinde dava açılmamış sayılır.